ŻYWY DAWCA NERKI

W dniach 28-29 września 2012 roku w Warszawie, w hotelu Marriott odbyło się II Sympozjum Naukowo Szkoleniowe ŻYWY DAWCA NERKI. Patronat honorowy objął Minister Zdrowia Bartosz Arłukowicz, Jego Magnificencja Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego prof. dr hab. med. Marek Krawczyk oraz Prezes Polskiego Towarzystwa Transplanacyjnego prof. dr hab. med. Zbigniew Włodarczyk. Zostało zorganizowane przez Katedrę i Klinikę Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego a Przewodniczącymi Komitetu Naukowego i Organizacyjnego byli prof. dr hab. med. Andrzej Chmura oraz prof. dr hab. med. Artur Kwiatkowski.

            Sympozjum to poświęcone było problematyce przeszczepiania nerek od dawców żywych. Działa w ramach Programu Wieloletniego na lata 2011-2010, realizowanego ze środków finansowych będących w dyspozycji Ministra Zdrowia pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Medycyny Transplantacyjnej” – Projek Żywy Dawca Nerki. Spotkali się tam koordynatorzy przeszczepień od żywych dawców oraz pielęgniarki i lekarze pracujący w stacjach dializ. Sympozjum miało charakter szkoleniowy i miało na celu nie tylko promocję, ale także zaprezentowanie aktualnych wyników badń naukowych, standardów postępowania oraz zaleceń dotyczących przeszczepiania nerek od żywych dawców. Koordynatorami projektu są: prof. dr hab. med. Artur Kwiatkowski, prof. dr hab. med.  Andrzej Chmura, prof. dr hab. med.  Magdalena Durlik, prof. dr hab. med.  Ryszard Grenda, prof. dr hab. med.  Piotr Kaliciński, prof. dr hab. med.  Leszek Pączek, prof. dr hab. med.  Bolesław Rutkowski, prof. dr hab. med.  Jacek Szmidt.

Prof. Bolesław Rutkowski
Prof. Bolesław Rutkowski

Program ten czynnie wspierają koordynatorzy stacji dializ ds. przeszczepiania nerek od dawców żywych. Jest 68 koordynatorów pracujących nie tylko w stacjach dializ jako pielęgniarki dializacyjne, ale również pracujące w przychodniach nefrologicznych czy oddziałach intensywnej opieki medycznej. Posiadają oni gruntowną wiedzę z zakresu dializoterapii i transplantologii, zawsze chętnie służą swoją pomocą i wyjaśniają napotykane w trakcie zgłaszania do przeszczepu pytania i wątpliwości. Bardzo czynnie i aktywnie projekt wspierają również: mgr Aleksandra Tomaszek – koordynator ze Szpitala Dzieciątka Jezus w Warszawie, mgr Beata Białobrzeska – koordynator programu edukacyjnego UCK w Gdańsku, dr Jacek Rubik – koordynator, dr Tomasz Jakimowicz – Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie, dr Mateusz Zatorski – psycholog kliniczny – Samodzielny Publiczny Centralny Szpital Kliniczny w Warszawie, dr Anna Jakubowska-Winecka – UCK w Gdańsku, mgr Anna Walerzak – psycholog. Widać więc że jest to ogromny sztab profesjonalistów, z którymi zawsze można umówić się na spotkanie i wyjaśnić wszelakie niepokoje.

Narodowy Program Rozwoju Medycyny Transplantacyjnej jako jedno z zadań priorytetowych przewiduje wzrost stosowania procedury przeszczepiania nerek, w tym przeszczepiania nerek pobranych od dawców żywych. Program rozwoju pobierania nerek od dawców żywych w celu ich przeszczepienia chorym ze schyłkową niewydolnością nerek opiera się na prowadzeniu akcji informacyjnej skierowanej bezpośrednio do chorych i ich bliskich.

Lekarze nefrolodzy pracujący w stacjach dializ i poradniach nefrologicznych dysponują wiedzą o korzyściach jakie niesie za sobą leczenie za pomocą przeszczepienia nerki, znają argumenty medyczne jak i ekonomiczne przemawiające za jej upowszechnianiem. Program przewiduje włączenie do akcji informacyjnej pielęgniarek i innych pracowników stacji dializ, mających bezpośredni kontakt z chorymi i ich rodzinami.

Założeniem projektu jest zwiększenie liczby przeszczepień nerki od dawcy żywego, o co najmniej 500% w stosunku do liczby przeszczepień w 2009r. – założenie bardzo ambitne jednak myślę że jak najbardziej możliwe do zrealizowania. Bardzo ważna jest tutaj świadomość całego zespołu terapeutycznego, który ma kontakt z chorym. Ważne są rozmowy z całą jego rodziną i przede wszystkim nie czekanie do całkowitego postępu choroby – już pod koniec III a na początku IV stadium przewlekłej niewydolności nerek nalezy rozmawiać z pacjentem – nie tylko na temat preferowanej metody dializoterapii (dializy otrzewnowej czy hemodializy), ale juz w tym etapie zachęcac i mówić  przeszczepianiu rodzinnym. Założeniem jest również zapoczątkowanie trwałych, systemowych rozwiązań organizacyjnych, ułatwienie dostępu pacjenta i jego rodziny do ośrodka kwalifikacyjnego i transplantacyjnego oraz propagowanie idei przeszczepiania nerek od żywych dawców w okresie przeddializacyjnym, o czym wspomniałam wcześniej (należy tutaj wspomniec iż odsetek przeszczepień rodzinnych to zaledwie 3-5%).

Celem projektu jest promocja idei żywego dawstwa skierowana do pacjentów ze schyłkową niewydolnością nerek oraz ich rodzin, promocja idei dawstwa narządów pochodzących od żywych dawców wśród personelu stacji dializ, utworzenie w wybranych stacjach dializ stanowisk koordynatorów przeszczepiania nerek od żywych dawców oraz szkolenie w zakresie informacji dotyczących kwalifikacji do przeszczepienia wyprzedzającego od żywego dawcy. Przeszczepienie nerki od żywego dawcy uznane jest za najlepszą metodę leczenia schyłkowej niewydolności nerek. Czynność i przeżywalność nerki przeszczepionej od żywego dawcy niezależnie od stopnia pokrewieństwa jest lepsza od czynności i przeżycia nerki przeszczepionej od osoby zmarłej. Taki sposób uzyskania nerki pozwala skrócić czas oczekiwania na przeszczepienie, a przede wszystkim umożliwia przeszczepienie wyprzedzające (pre-emptive transplantation [ang.]) przed rozpoczęciem dializ, co pozwala uniknąć konieczności wytwarzania dostępu naczyniowego oraz wszystkich niekorzystnych skutków dializoterapii.

Odsetek przeszczepień rodzinnych w Polsce wynosi ok. 3-5%, gdzie w Norwegii stanowi 45% ogółu, natomiast w Stanach Zjednoczonych przeszczepiane nerki w większości pochodzą od żywych dawców (ok 60%). Średni czas dobrego funkcjonowania nerki od żyjącego dawcy to 14-15 lat, w porównaniu z 9 latami od dawców zmarłych.

Jednak co dzieje się z dawcą? Czy życie z jedną nerką nie zagraża jego zdrowiu? „Dawcy żyją dłużej, gdyż przez 10 lat po pobraniu narządu znajdują się pod opieką szpitala, przechodzą regularne badania i bardziej dbają o zdrowie. Sama operacja pobrania narządu jest bezpieczna dla dawcy, a groźne dla zdrowia powikłania zdarzają się niezmiernie rzadko. Statystyki medyczne pokazują, że pobranie narządu od dawcy żywego zwiększa szanse na powodzenie przeszczepu a organ służy biorcy znacznie dłużej niż pacjentom, którzy otrzymali narząd od zmarłego” – mówił prof. dr hab. med. Wojciech Rowiński – konsultant krajowy ds. transplantologii. Warto się nad tymi danymi zastanowić i przede wszystkim skupić się na szeroko pojętej edukacjii podmiotów zdrowotnych. Natomiast pacjenci dializowani spędzają na stacji dializ średnio po 4-5 godz. trzy razy w tygodniu. Nerki nie ulegają regeneracji, dlatego też w przypadku niewydolności nerek dializa jest prowadzona do końca życia lub do chwili, gdy znajdzie się narząd do przeszczepu. W Polsce przeszczepia się wszystkie dostępne nerki – liczba transplantacji zależna jest wyłącznie od liczby dawców.

Przemysław i Nicole Saleta
Przemysław i Nicole Saleta

Oddanie nerki osobie bliskiej jest pięknym gestem i dowodem miłości, co podkreślał papież Jan Paweł II. Dzięki takim „dowodom miłości”, wiele osób z niewydolnością narządową uniknęło niepotrzebnej śmierci. „Oddawanie narządów, zgodnie z wymogami etyki, w celu ratowania zdrowia a nawet życia chorym, pozbawionym niekiedy wszelkiej nadziei jest największym darem bliźniego”.

Dwudniowe Sympozjum Naukowe ŻYWY DAWCA NERKI dla mnie jako koordynatora stacji dializ było bardzo udanym przedsięwzięciem. Ogrom wiedzy jaką tam otrzymałam oraz materiały edukacyjne na pewno pomogą mi w stworzeniu miłego klimatu „przeszczepowego” w mojej stacji dializ. I na pewno teraz częściej będę rozmawiać z pacjentami o żywym dawstwie, gdyż jest to wspaniała inicjatywa dla dwóch stron.

Moja krótka osobista refleksja – wspaniale zorganizowane sympozjum, dopięte wszystko na ostatni guzik. Czego mi zabrakło? Może troszeczkę więcej osobistych refleksji i rozmów z pacjentami – dawcami i biorcami. Drugiego dnia sympozjum była sesja poświęcona właśnie tej grupie, jednak późna godzina popołudniowa i zobowiązania niektórych osób nie wsparły psychicznie tych najważniejszych, o których była mowa w trakcie trwania sympozjum. Została garstka osób które zachwycały się opowiadaniami osób po przeszczepie nerki – od żony, mamy czy ojca. Bardzo ciekawa część konferencji, tylko szkoda że przełożona na ostatni dzień

red: mgr Sylwia Rodak (koordynator ds. przeszczepiania nerek od dawców żywych, NZOZ Centrum Dializa Sopot)

Napisz komentarz